Friday, January 27, 2012

नाईट शिफ्ट- एक शापीत रात्र

नाईट शिफ्ट हा एक वाईट प्रकार आहे. खरं तर निसर्गाच्या विरोधात जाऊन जगण्याचा हा प्रकार आहे. म्हणजे सकाळी उठणं, दिवसभर आपली दिनचर्या करुन रात्री झोपणं हा निसर्गाचा नियम. लहानपणापासून आपल्या शरिरालाही याचीच सवय झालेली असते. पण काही नोकऱ्या अशा असतात की त्यांना नाईट शिफ्ट असते..आपल्याकडे पोलिस, रात्रीचा प्रवास करणाऱ्या सरकारी, खाजगी बसचे चालक यांनाही नाईट शिफ्टच असते. औद्योगिक वसाहतींमध्येही दिवसरात्र काम चालतं. त्यामुळे रात्रीचा दिवस करणाऱ्या या लोकांचं दुखही तेवढच आहे. खरतर मीसुद्धा त्याच नाईट शिफ्टला सरावलेला प्राणी..जवळपास पंधरा वर्षापासून मलाही या नाईट शिफ्टची सवय झालीय. नाईट शिफ्टला काम करणाऱ्या माणसांचं सर्व जगच बदलून जातं. सगळं जग झोपलेलं असतं तेंव्हा या लोकांचा दिवस सुरु होतो आणि इतरांचा दिवस सुरु झाला की यांची रात्र सुरु होते..खरं तर रात्रीपाळीत काम करायला कोणालाच आवडत नाही.. कोणीही आनंदानं हे काम करत नाही. पण पर्याय नसतो. त्यातही ज्यांना रात्रभर जागून काम करावं लागतं त्यांचे तर खूपच हाल..

तुम्ही म्हणाल त्यात काय, तुम्ही काही एकटेच आहात रात्रपाळीत काम करणारे ? पण तसं नाही, अनेकजण रात्रपाळीत काम करतात त्या सर्वांची दुखः सारखीच. सगळेच समदुखी. त्यांच्या दुखःला मी शब्दात मांडण्याचा प्रयत्न कतरतोय एवढचं..! काय आहे की मुळातच रात्रपाळी लागली म्हटलं की पोटात गोळा येतो.. काहीजण तसं दाखवत नाहीत कारण त्यांना त्याची सवय झालेली असते. नवख्या लोकांना सुरवातीला त्याचा त्रास होता. हळूहळू त्याची सवय होत जाते. पण मी असेही काही महाभाग बघितलेत की नाईटशिफ्ट लागली म्हटलं की त्यांची तब्येत बिघडते.( खरी नव्हे रात्रपाळी टाळण्याचा तो एक बहाणा असतो ) आणि दुसरं म्हणजे नाईट शिफ्ट लागली की हमखास एक दोन दांड्या तर मारणारच.. मला या दांड्या मारणाऱ्यांचा ना हेवा वाटतो. बिनधास्त दांडी मारण्यालाही धाडस लागतं तो भाग वेगळा..पण मला नाही अशी दांडी मारायला मिळाली..

खरं तर रात्रीपाळीमुळे शारिरीक त्रास होतो. ऍसीडीटीचा त्रास सुरु होतो. तर काहीजणांना पोटाचे विकार, डोळ्यांचा त्रास. पाठ दुखण्याचा आजार. एक ना दोन अनेक व्याधीच मागे लागतात. आता त्याकाही फक्त रात्रापाळीमुळेच होतात असं नाही तर रात्रीपाळीमुळे त्या त्रासात वाढ होते हे मात्र नक्की. एकदा असंच पोट दुखणं आणि चक्कर येण्यासारख्या तक्रारीमुळे मी एका डॉक्टरकडे गेलो. त्यांनी औषधाबरोबर जी पथ्यं मला सांगितली त्यानंतर मी त्या डॉक्टरकडे पुन्हा गेलो नाही..सकाळी पाच सहा वाजता उठून व्यायाम करणे, सात वाजता कॉफी, नऊ वाजता ब्रेकफास्ट, दुपारी १ वाजता जेवण, चार वाजता कॉफी, सहा वाजता पुन्हा फलाहार आणि रात्री नऊ वाजता जेवून अकरा वाजण्याच्या सुमारास झोपणं ही पथ्यं त्या डॉक्टरांनी मला सांगितलं होती. त्यातच पाणी घरचंच पिणे. ऑफीसला जाताना सोबत पाण्याची बाटली आणि फळं घेऊन जाण्यासही सांगितलं. मी म्हटलं डॉक्टर माझा दिनक्रम जर एवढा शिस्तशिर असता तर मी तुमच्याकडं ह्या तक्रारी घेऊन आलो असतो का..? पण त्यांनी सांगितलेला दिनक्रर्म काही नाईट शिफ्टवाल्यांना मिळत नाही त्यामुळे दुसरा डॉक्टर शोधणं हाच त्यावरचा पर्याय होता..खरचं सुखी असतात ती माणसं ज्यांचा दिनक्रम असा आखीव असतो..

बरं ज्या-ज्या संस्थेत हे रात्रपाळीचं झेंगट असतं तिथला शिफ्ट लावणारा शिव्या खाल्ला नाही असं कधीच होणार नाही..त्यानं शिफ्ट लावताना कितीही शास्त्रीय पद्धतीचा वापर करो शिव्या त्याच्या पाचविला पुजलेल्याच म्हणून समजा..आम्हालाच नाईट शिफ्ट लागली का..? नेहमी आम्हीच दिसतो का त्यांना..? काहीजण तर रात्रीपाळी लागली की मागच्या रात्रपाळीचा हिशोबच काढतात..! हे झालं कर्मचाऱ्यांचं पण ज्यांचं लग्न झालेलं आहे त्यांच्या बायकोकडूनही शिफ्ट शेड्युल लावणारा शिव्या खातोच. बिच्चारा आता त्याचा त्यात काय दोष.? पण शिव्याशाप त्याला मिळणारच..! दुसरं असं की काही कार्यालयात नाईट शिफ्टचा एक हत्यार म्हणूनही वापर केला जातो..जो वरिष्ठांच्या डोक्यात गेला त्याला नाईट शिफ्ट लागलीच म्हणून समजा..ती किती दिवस ह्याचा मग हिशोब नाहीच..काही ठिकाणी रात्रीचं काम संपवून विश्रांती घेण्यास मुभा असते पण ती फारच कमी कार्यालयात असते. अनेक कार्यालयात तर झोपण्यास सक्त मनाई असते. रात्रपाळीत काम करणाऱ्यांवर लक्ष ठेण्यासाठी एखादं भरारी पथकंही असतं..आत्ता तर अनेक कार्यालयांत सीसीटीव्ही कॅमेऱ्याचीही दहशत आहे. त्यामुळे रात्री जागून काढण्याशिवाय पर्यायच नाही..

या रात्रपाळीत गमती जमतीही खूप होतात. अनेकांना झोप आवरत नाही..दिवसभर झोप काढली तरिही रात्रीची झोप ही रात्रीचीच झोप..पण काहींना नाही झेपत हे जागरण..त्यात जर रात्रीपाळीचा तुमचा प्रमुख जर खडूस असेल तर तुमची वाट लागलीच म्हणा..! एकतर रात्रीचं जागरण, वरुन त्याची बोलणी खायची म्हणजे नको नको होतं..आमच्याकडे काहीजण संगणकावर काम करत करतच झोपा काढतात..तर काहीजणांना काम करता करता डोळा केंव्हा लागला हेही कळत नाही..त्याचे किस्सेही मजेशिर असतात. ते किस्से काही या ठीकाणी सांगत नाही..पण अशाच रात्रपाळीचा अनेकांनी सदुपयोगही करुन घेतलाय बरं का.! अनेकांनी या रात्रपाळीतच आपली "जुळवाजुळव" करुन घेतलीय. रात्रीच्या ब्रेकमध्ये चहाचा एकच पेला रिचवताना उद्याच्या दिवसाचं "सेटींगही" काहींनी पक्कं करुन ठेवलेलं..तर काहीजण "नको त्या अवस्थेत" सापडल्याची उदाहरणंही आहेत. त्याच्या चर्चाही सर्वांच्या तोंडी असतात..त्यामुळे नाईट शिफ्ट ही एक शाप असली तरी काहींना मात्र ती वरदान ठरली..याच रात्रीतून त्यांच्या जीवनाची पहाट झालीय..हेही नसे थोडके..

10 comments:

  1. kakaji MASTACH BHATTI JAMUN ALI AHE....I WAS ALSO A BIG VICTIM OF THIS NIGHT SHIFT,BOSS SOBAT PANGA GHETLYAMULE MALA NONSTOP ONE MONTH NIGHT SHIFT MILALI HOTI...BUT IN EARLIAR JOB I USE TO DEMAND NIGHTSHIFT JUST FOR EDUCATION PURPOSE....PAN ATA NIGHTSHIFT NAKORE BABA....URS BABA ONLY.....

    ReplyDelete
  2. it's real picture of those working in night shift.
    u have expressed the pain of those people..thanks.

    swarup kulkurni
    pune

    ReplyDelete
  3. wowwww.... super...ekadi lagu kadambari jaroor jarooo banel..tumacha abhyas kup kup chan aahe... superb... superb.. :)

    ReplyDelete
  4. woow.. tumacha lekh ha ek lagu kadambari jaroor 2 banel...n kup chan chan abhyas aahee..

    vinayak kundaram ....

    ReplyDelete
  5. तुझ्या भावना मी समजू शकतो..नाईट शिफ्टला सकाळी उठल्यानंतरचा सूर्यादय काही औरच.

    ReplyDelete
    Replies
    1. धन्यवाद. सागर..जुन्या सहकाऱ्यांच्या आठवणी खूपच छान आहेत.
      आजच्या प्रतिसादाबदद्ल पुन्हा आभारी..

      Delete
  6. विनायक छान अभिप्राय..मी फक्त प्रयत्न करत आहे..
    प्रतिसादाबद्दल धन्यावाद..

    ReplyDelete
  7. mala vatat nght shift enjoy keli tar chhan ahe. karan sagle kam karat astat tevha apan mast zoplelo asto. nahi ka?

    ReplyDelete
  8. work with joy is different..but if it's too long in your life it creat physically some problem also..but anyhow if we r d field where duty is in shift shedule we have except it..i just expressed the feelings of night shift..
    thanks for comment..
    do visit my blog ..

    ReplyDelete